سه تابلو(محسن مخملباف)«برای تونینوگوئرا، به خاطر سه برادرش»

 شعر رهائی است، نجات است و آزادی

 سه تابلو(محسن مخملباف)

       «برای تونینوگوئرا، به خاطر سه برادرش»                     

1. نمای دور از کلبه‏ای چوبی. در زمینة دشتِ سبز.

جنگل آنسوتر است. صدای قدقد مرغی که نمی‏بینیم در کادر.

زنی با لباس محلی و لهجه‏ای محلی چنان که هیچ یک از کلمات

 او را نمی‏توان تشخیص داد از کلبه بیرون می‏آید، چیزی را در

 ایوان می‏گذارد و چیز دیگری را می‏برد. دوربین به سمت کلبه

 به آرامی حرکت می‏کند و از مه رقیق و ملایمی که همه جا

 گسترده عبور می‏کند. از در می‏گذرد، خانه را همراه زن

 می‏کاود و روی تختی متوقف می‏شود. مردی مو بلند، ریش به

 خود رها کرده و پف‏آلود خوابیده است.

نوری که از پنجرة بالای تخت می‏تابد صورت مرد را از تاریکی

 کلبه جدا کرده است. زن همچنان غرغر می‏کند. مرد از صدای او

از جا تکان می‏خورد، جابه‏جا می‏شود و سرانجام توی تخت می‏نشیند.

 پنجره را می‏گشاید و بیرون را می‏نگرد. مه و مرد و پنجره

 در یک کادر. دوربین با مرد ارتفاع خود را پیش از این تغییر

 داده است تا بتوانیم بیرون را از پنجره ببینیم. لحظه‏ای بعد دختری

 با لباسی که به سرخی می‏زند دو گاو را از سمت راست پنجره به

 سمت چپ می‏برد.

مرد پس می‏نشیند. دوربین عقب می‏کشد. طوری که مرد و تخت

 و پنجره را در کادر داشته باشیم.

 مرد از زیر تخت، تخته‏ای سه‏لایی را بیرون می‏کشد که می‏نماید

 پیش از این به کار دیگری می‏آمده و با قلم موی کنار دستش

 مشغول نقاشی می‏شود.

 بادِ ملایمی دو لتة پنجره را تکان می‏دهد و نوری ملایم

 بر مرد می‏ریزد. صدای غرزدن زن را دورتر و نامفهوم‏تر

 از قبل می‏شنویم. طوری که گویی چنان کم می‏شود که رو

 به خاموشی می‏رود و به جای آن صدای بازی قلم‏مو را بر

 تابلو با وضوح بیشتری می‏شنویم.

دوربین آرام‏آرام به مرد از پشت تابلویش نزدیک می‏شود.

چنان که گاهی چیزی از مرد به جز تابلویش پیدا نیست و گاهی

بخشی از صورتش را می‏بینیم در حالی که آرام آرام از

یک تلاش به رضایت می‏رسد: (قطع)

2. نمای نزدیک از تابلوی نقاشی: «دختری سرخ‏پوش که

 دو گاو را از راست کادر به سمت چپ می‏برد.»

زن از عمق کادری که تابلو در آن است می‏آید. تابلو را

 می‏گیرد و با خود می‏برد. جلوی نما با رفتن تابلو باز می‏شود

به داخل کلبه. الیاس پسر دوازده ساله از دست مادرش تابلو

را می‏گیرد و از در کلبه خارج می‏شود. دوربین به

سمت پنجره می‏چرخد. الیاس را می‏بینیم که از کلبه دور می‏شود.

 دوربین به پایین کادر سر خم می‏کند.

مرد روی تخت دراز کشیده است در تدارک خوابیدن است: (قطع)

3. قایقی در کادر، کنار مرداب، در کادری مهار شده. الیاس

 وارد کادر می‏شود. با احتیاط تابلو را درون قایق می‏گذارد و

 به سختی قایق را به آب هل می‏دهد تا خود و قایق ا

ز کادر خارج می‏شوند: (قطع)

4. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق در آب

 پیش می‏رود. قایق از زیر پلی زنگ‏زده عبور می‏کند.

 در آن دوردست کشتی‏ها به چشم می‏خورند: (قطع)

5. نیمتنة الیاس، تابلو را روی زانو گذاشته و به سینه‏اش

 تکیه داده و پارو می‏زند. طوری که تابلو در بازی دست‏ها

 پنهان و گم می‏شود. نما نسبتاً طولانی است: (قطع)

6. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق در کادر است

و رو به سمت ساحلی که چندین مغازه در آن پیداست پیش می‏رود.

 قایق می‏ایستد و الیاس تابلو در دست وارد نما می‏شود

 و به سمت مغازه‏ای پیش می‏رود. دوربین او را دنبال

 می‏کند تا نمای کامل ویترین مغازة تابلوفروشی. الیاس داخل

 شده است. مغازه‏دار تابلو را از دست الیاس می‏گیرد و

 پشت ویترین می‏گذارد و به او پول می‏دهد که از لای تابلوها

به صورت گنگ پیداست.

در ویترین تابلو‏های مختلفی است اما در بین آن‏ها دو تابلوی

 مشابه از دختر سرخ‏پوش و دو گاو که از گوشه کادر به گوشة

 دیگری می‏روند به چشم می‏خورد.

 الیاس از مغازه و کادر بیرون می‏رود: (قطع)

7. پیاده‏رو در کادر. مغازه‏ها سمت راست کادر را تا

 انتها ادامه می‏دهند. الیاس از عمق به سمت دوربین می‏آید.

 در همین نما داخل مغازه‏ای شده با نان سنگک بیرون می‏آید

 وارد مغازه دیگری شده با دسته‏ای سبزی بیرون می‏آید

. بعد وارد مغازه جلوی کادر شده مرغی زنده خریده از

 کادر به سمت پشت دوربین خارج می‏شود.

صدای مرغ در طول‏نما می‏آید: (قطع)

8. بازگشت به اولین نمای فیلمنامه: نمای دور از کلبه‏ای

 چوبی، در زمینة دشتِ سبز. جنگل آنسوتر است.

 ادامة صدای مرغ از کادر قبل تا این نما. الیاس از

 پشت دوربین وارد کادر می‏شود و به سمت کلبه می‏رود.

 مرغ و سبزی و نان در دست اوست. وارد کلبه می‏شود.

 دوربین به آرامی به دنبال او می‏رود. از مه رقیقی که همه‏جا

 را پوشانده می‏گذرد و وارد خانه می‏شود.

 زن مرغ را از دست الیاس می‏گیرد و به آشپزخانه می‏برد.

 دوربین آن‏ها را رها می‎کند و به سمت مرد که روی

 تخت خوابیده است می‏رود. او خواب است.

صدای مرغ که حالا سرش بریده می‏شود در کادر می‏دود.

 مرد همچنان خواب است. نور پنجره بر اوست.

نور پنجره آرام آرام از بین می‏رود و نور چراغی که شب کلبه

 را روشن می‏کند بر او می‏تابد.

 زن وارد کادر می‏شود. در ظرفی بخشی از مرغ پخته را

 با تکه‏ای نان کنار تخت می‏گذارد و مرد را تکان می‏دهد

و از کادر خارج می‏شود. مرد برمی‏خیزد، چشمش به

 غذا می‏افتد، می‏نشیند و اولین لقمه را به دهان می‏گذارد: (قطع)

9. بازگشت به اولین نمای فیلمنامه: روز است. نمای دور

 از کلبه‏ای چوبی. در زمینة دشتِ سبز جنگل آنسوتر

 است. زن غرغرکنان چیزی را در ایوان می‏گذارد و چیز

 دیگری را می‏برد. دوربین به سمت کلبه به‏ آرامی حرکت

 می‏کند و از مه رقیق و ملایمی که همه‏جا گسترده عبور می‏کند.

 از در می‏گذرد، خانه را همراه زن می‏کاود و روی تخت مرد

متوقف می‏شود.

زن عصبی‎تر غر می‏زند. این بار می‏بینیم که به بهانه تکاندن

 لباس‏ها سروصدایی که بیشتر تحقیر مرد را در نظر دارد

از خودش درمی‏آورد. لحظاتی می‎گذرد. از گوشة چشم مرد

که به نظر خواب می‏آید،

 قطرة اشکی سُر می‏خورد. بعد برمی‏خیزد و می‏نشیند.

بعد می‏ایستد و از پنجره به منظره مه گرفته بیرون نگاه می‏کند.

مه از بار پیش بیشتر است.

 دوربین از پشت مرد بیرون را می‎بیند. از لای مه،

 مرد و زنی روستایی دو درختِ بید از ریشه درآمده

 را از سمت راست کادر به سمت چپ کادر خارج می‏کنند.

 مرد از کادر خارج شده و از زیر کادر، تختة قلم‏مو و

 رنگ می‏آورد، اما در پنجره جز مه چیزی نیست.

 لحظه‏ای بعد، دختر سرخ‎پوش دو گاو را بر خلاف جهتی

 که بار پیش از کادر عبور داده بود،

 عبور می‏دهد و مرد رو به دوربین می‏چرخد؛ می‏نشیند

و مشغول کشیدن می‏شود.

دوربین لحظاتی او را می‏پاید بعد به او نزدیک می‏شود

. مرد پشت تابلو پنهان و آشکار می‏شود.

 صدای غرزدن از دور ادامه دارد: (قطع)

10. نمای نزدیک از تابلوی نقاشی: «دختری سرخ‏پوش که دو

 گاو را از راست کادر به سمت چپ می‏برد».

 زن تابلو را می‏گیرد و به سمت الیاس که در میانة نوری

 ایستاده که از بیرون در کلبه به داخل تابیده می‏رود

 و تابلو را به الیاس می‏دهد. دوربین به روی پنجره می‏چرخد

 و الیاس از دید دوربین در مه بیرون گم می‏شود.

11. قایقی در کادر، کنار مرداب، در کادری مهار شده.

الیاس وارد کادر می‏شود. با احتیاط تابلو را درون قایق

 می‏گذارد و به سختی قایق را به آب هل می‏دهد تا خود

 و قایق از کادر خارج می‏شوند: (قطع)

12. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق در

آب پیش می‏رود و از زیر پلی زنگ‏زده عبور می‏کند.

 در آن دوردست کشتی‏ها به چشم می‏خورند: (قطع)

13. نیمتنة الیاس، تابلو را روی زانو گذاشته و به سینه‏اش

 تکیه داده و پارو می‏زند. طوری که تابلو در بازی دست‏ها

 پنهان و گم می‏شود: (قطع)

14. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق در کادر

 است و رو به ساحلی که چندین مغازه در آن پیداست پیش می‏رود.

 قایق می‏ایستد و الیاس تابلو در دست وارد نما می‏شود

 و به سمت مغازه‏ای پیش می‏رود. دوربین او را دنبال می‏کند

 تا نمای کامل ویترین مغازة تابلوفروشی.

 الیاس داخل می‏شود. پس از لحظه‏ای مغازه‏دار از

 داخل مغازه رو به دوربین خود را به ویترین می‏رساند

و دو تابلوی دیگر از دختر و دو گاو را برمی‏دارد و

 به دست الیاس می‏دهد. الیاس مغموم با سه تابلو از

کادر بیرون می‏رود: (قطع)

15. تکرار کادر و حرکت دوربین در نمای اول فیلمنامه:

 نمای دور از کلبه‏ای چوبی، در زمینه دشتِ سبز. جنگل

آنسوتر  است. صدای قدقد مرغی که نمی‏بینیم در کادر.

 الیاس با سه تابلو از پشت دوربین به داخل کادر و به

سمت کلبه می‏رود. پیش از ورود او به کادر،

 دوربین به سمت کلبه حرکت کرده است.

 الیاس وارد کلبه می‏شود. هنوز دوربین از مه غلیظ

 بیرون خود را به داخل کلبه نکشانده است که صدای

غرغر عصبی زن به گوش می‏رسد.

 وقتی به داخل کلبه می‏رسیم، زن قیامت کرده است.

الیاس از وحشت آن که دعوا دامن او را نگیرد از کلبه می‏گریزد.

 زن تابلو‏های دختر و گاوها را بارها به زمین می‏کوبد.

 دوربین به سمت تخت مرد می‏رود. او روی تخت دراز

 کشیده و زار زار گریه می‏کند. زن وارد کادر می‏شود

و در کاسه‏ای که برای مرد مرغ آورده بود،

 آجر آورده است. بعد غرزنان می‏رود و دوباره صدایش

 بالا می‏گیرد و تکه‏های تابلوی دختر و گاو را به

 سوی تخت پرت می‏کند.

 مرد گریان تکه‏ای از تابلو را که یکی از گاوهاست برمی‏دارد،

نگاه می‎کند و با دست آن را لمس می‏کند.

 صدای زن از خانه دور می‏شود. مرد برمی‏خیزد

و از پنجره او را تعقیب می‏کند. دوربین از پشت مرد، زن

 را می‎بیند که چغلی مردش را به زن دیگری می‏کند

و از او مرغی قرض می‏کند. بعد به سمت کلبه می‏آید

. مرد همچنان کنار پنجره ایستاده است.

 صدای زن بالاتر می‏گیرد. بعد دوباره از کلبه بیرون می‏رود.

 در دست او چاقویی است. لحظه‏ای به سمت پنجره برمی‏گردد

و رو به مرد بارها غر می‏زند و به سمت مرغ می‏رود.

 زن همسایه نیز به او کمک می‏کند. مرغ می‏گریزد

. هر دو زن او را تعقیب می‏کنند.

 مرد از کادر خارج می‏شود تا از زیر تخت لوازم

 نقاشی‏اش را بردارد: (قطع)

16. حالا بیرون پنجره‏ایم و فقط پنجره و کمی از اطراف

 آن را در کادر داریم.

مرد رو به پنجره ظاهر می‏شود و مشغول کشیدن

نقاشی می‏شود. صدای مرغی که از دست زن‏ها

می‏گریزد توی کادر شنیده می‎شود: (قطع)

17. نمای کامل از تابلو. زن به دنبال مرغ گذاشته است: (قطع)

18. بازگشت به نمای 16 در همان اندازه. مرد نقاشی می‏کند.

 لحظه‏ای از جلوی پنجره کنار رفته، تابلوی دیگری را

 برمی‏دارد و نقاشی می‏کند.

 حالا صدای ناله مرغ به هواست: (قطع)

19. نمای کامل از تابلو. سر مرغ و تیغة چاقو در دست زن: (قطع)

20. بازگشت به نمای 16 در همان اندازه. مرد نقاش تابلو

 را عوض می‏کند و تصویر دیگری می‏کشد. لحظاتی طولانی

می‏گذرد.

 در این نما صدای غرزدن زن جای صدای مرغ را گرفته

 است: (قطع)

21. فضای بیرون، از قاب پنجره و از پشت مرد.

 زن مرغ را پَر می‏کَند و دست مرد در گوشه‏ای از کاد

ر مشتی پَر را نقاشی می‏کند که در هوا پخش شده است: (قطع)

22. قایقی در کادر، کنار مرداب، در کادری مهار شده.

الیاس وارد کادر می‏شود. با احتیاط تابلو را درون قایق

می‏گذارد و به سختی قایق را به آب هل می‏دهد تا خود

 و قایق از کادر خارج شوند: (قطع)

23. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق در

 آب پیش می‏رود. قایق از زیر پل زنگ‏زده عبور

 می‏کند. در آن دوردست کشتی‏ها به چشم می‏خورند: (قطع)

24. نیمتنة الیاس، تابلوی پَر را روی زانو گذاشته و به

 سینه‏اش تکیه داده پارو می‏زند. طوری که تابلو در بازی

 دست‏ها پنهان و گم می‏شود.

 یک باره تابلو از دستش به آب می‏افتد.

 پارو را رها می‏کند و تابلو را از آب می‏گیرد.

با آستین پیراهنش آن را خشک می‏کند.

پیراهنش رنگی می‏شود: (قطع)

25. نمای نزدیک تابلو که رنگ‏هایش درهم دویده و

 دیگر پرها کمتر پر می‏نمایند. حالا به نظر منظره‏ای

 وهم انگیزتر و حتی زیباتر روی تابلو نمایان است.

برگ و خزه نیز از آب به روی تابلو مانده است: (قطع)

26. صورت الیاس که محو تابلو شده است: (قطع)

27. نمای کامل تابلو، الیاس از روی تابلو به دقت خزه‏ها

 را برمی‏دارد و با دست زیر آن را پاک می‏کند؛ سبزی

 خزه به تابلو می‏دود: (قطع)

28. صورت الیاس درمانده است، نما طولانی است: (قطع)

29. نمای کامل تابلو.

 دست الیاس خزه‏ها را آرام سر جایش می‏گذارد.

 حالا خزه بخشی از تابلو شده است: (قطع)

30. نمای دید الیاس در حالی که بخش جلوی قایق

 در کادر است و رو به سمت ساحلی که چندین مغازه

 در آن پیداست پیش می‏رود.

 قایق می‏ایستد و الیاس تابلو در دست وارد نما می‏شود

 و به سمت مغازه‏ای پیش می‏رود.

 دوربین او را دنبال می‏کند تا نمای کامل ویترین

 مغازة تابلوفروشی. الیاس داخل می‏شود: (قطع)

31. بازگشت به همان کادر و همان حرکت دوربین که در

 نمای یک فیلمنامه داشته‏ایم. نمای دور از کلبه‏ای چوبی.

در زمینة دشتِ سبز. جنگل آنسوتر است.

 دوربین پیش از ورود الیاس به کادر آرام حرکت کرده است.

 این بار صدای تعدادی مرغ می‏آید. پس از لحظه‏ای از

 هر طرف دوربین مشتی مرغ و خروس وارد کادر می‏شوند

 در حالی که الیاس آن‏ها را با چوب به سمت کلبه هدایت می‏کند.

 زن از کلبه بیرون می‏دود و از خوشحالی به سمت الیاس

و مرغ‏ها می‏آید. مرغی را بغل می‏زند و شادمانه به کلبه بازمی‏گردد.

 دوربین از مه و در گذشته است و به سمت تخت مرد نقاش

 می‏رود. مرد نقاش لب تخت نشسته است و به زنش نگاه می‏کند.

 زن با دست‏هایش مرد را می‏خواباند و مرغ را نشانش می‏دهد.

 بعد از کادر خارج می‏شود.

حالا مرد دراز می‏کشد و چشم‏هایش را هم می‏گذارد.

 دوربین آرام بالا می‏رود.

 بیرون پنجره را مه به تمامی پوشانده است.

صدای ناله مرغی که ذبح می‏شود به گوش می‏رسد: (قطع)

32. نمای کامل تابلوی زن نقاش که به دنبال مرغ گذاشته بود.

حرکت دوربین به تابلوی «سر مرغ، تیغة چاقو و دست زن»

 حرکت دوربین تا کادری که مرد نقاش در آن خوابیده است.

ظرفی وارد کادر می‏شود که بخار از آن بلند است

 و مرغی آمادة خوردن میانة ظرف. دوربین عقب می‏کشد.

 بخار ظرف و مه رقیقی که از پنجره تو می‏زند به

 هم آمیخته است.

 صدای غرزدن این بار شادمانه به گوش می‏رسد.

همچنان از موسیقی صدا و لحن زن پی به رضایت

 او می‏بریم، نه از درک مفهوم جمله‏ها.

 مرد لقمه‏ای برمی‏دارد تا دهان می‏برد اما پشیمان می‏شود.

 برمی‏خیزد از پنجره نگاه می‏کند؛ چیزی پیدا نیست.

پنجره را می‏گشاید و با دست مه را به این‏سو و آن‏سو می‏زند،

 کار عبثی است.

 به سمت در راه می‏افتد بدجوری راه می‏رود؛ نشان آن که

مدتی است از تخت پایین نیامده است. دوربین او را تعقیب

 می‏کند. مرد در کلبه را می‏گشاید. مه به داخل کلبه می‏دود.

مرد لختی تأمل می‏کند؛ بعد به مه می‏زند: (قطع)

33. دوربین روی دست، نمای اسلوموشن، در مه.

مرد در مه آمیخته است. از کادر او دختر سرخ‏پوش

 و دو گاو عبور می‏کنند.

 مرد به دنبال دختر می‏دود. دوربین او و گاوها را دور می‏زند.

حرکت دوربین جهت خاصی ندارد.

به هر سو می‏رقصد و گاهی مرد، گاهی گاو و گاهی دختر

 سرخ‏پوش را از کادر خود خارج می‏کند.

 مرد دست به هر سو که می‏ساید به مه برمی‏خورد،

 تا سرانجام خود را به گاوها می‏رساند و با دست آن‏ها

 را لمس می‏کند؛ بارها و بارها.

مه از کادر کم می‏شود. مرد دست در گردن گاو می‏اندازد

 او را دور می‏زند.

مه از کادر بیشتر می‏رود. مرد خود را به زیر شکم گاو

 می‏کشد و دستش را زیر سینة گاو می‏گیر

د و با دست گاو را می‏دوشد.

حال شیر گاو به دست مرد سرریز شده است و او صورتش

 را با شیر می‏شوید. مه نیست.

محسن مخملباف

مهر 68

منبع:

  شعر و اندیشه 

http://www.libra61.blogfa.com

نوشته شده توسط رضا